Gezond leven is steeds meer een actueel thema in onze maatschappij, ook in de GGZ. Daarentegen laat zowel landelijk onderzoek als de praktijk zien dat veel patiënten in de GGZ een ongezonde leefstijl hebben. Veel patiënten roken, bewegen te weinig en eten vaak ongezond. En dat laatste is precies wat GGNet wil terugdringen met haar nieuwe voedingsvisie ‘een wereld te winnen met gezonde voeding’. De rol van voedings- en zorgteamassistenten is hierbij cruciaal, want zij moeten dit uiteindelijk in de praktijk uitvoeren. Maar wat houdt de visie precies in en wat maakt eten en drinken in een GGZ-instelling nou anders dan in andere zorginstellingen? En welke uitdagingen brengt dit met zich mee? Voedingscoaches William en Geralt vertellen ons er graag meer over.
Gezonde voeding op maat
De oorzaak van een ongezonde levensstijl bij veel GGZ patiënten ligt vaak in de psychische aandoeningen die zij hebben en/of medicijngebruik. Vaak hebben patiënten ook gewoon weinig kennis van- en aandacht voor gezonde voeding. “Het is daarom belangrijk om zowel de voedingsassistenten als de patiënten te informeren over gezonde voeding, en ze te betrekken bij de keuze en het bereiden van de maaltijd”, vertellen Geralt en William. “Patiënten moeten zoveel als mogelijk begeleid worden naar een zelfstandig leven buiten de kliniek en moeten gestimuleerd worden om zelf de regie in handen te nemen. Dit gaat van gezonde producten kiezen tot het bereiden van maaltijden en afwassen.”
Bij GGNet Warnsveld, de hoofdlocatie van de zorgorganisatie, zijn momenteel ruim 200 patiënten met een psychische aandoening in behandeling. Sommige afdelingen zijn bedoeld voor (langer) verblijf, andere voor acute behandelingen. GGNet heeft sinds 2022 een nieuwe visie op eten en drinken en deze luidt; ‘een wereld te winnen met gezonde voeding’. “De concrete uitwerking hiervan verschilt per afdeling” licht William toe. “En dat is nu ook de grootste uitdaging voor ons als voedingscoach. De voedingsbehoefte, maar ook het voedingsdoel kan namelijk per doelgroep of patiënt verschillen. Zo kan het nodig zijn dat de patiënt andere voeding nodig heeft vanwege een (geloofs)overtuiging of omdat dit medisch noodzakelijk is. Het eten en drinken moet daarom qua invulling goed afgestemd worden met de voedings- en zorgteamassistenten op de afdeling. Zo proberen we voor elke patiënt dát verschil te maken waardoor zij ook zelfstandig deze verandering kunnen doorzetten.”
Niet één smaak
“Tevens hebben we veel te maken met verschillende voedingsconcepten”, vult Geralt aan. “Zo zijn er afdelingen waar ze kant-en-klare maaltijden inkopen, maar zijn er ook afdelingen waar er zelf boodschappen worden gedaan en/of zelf gekookt wordt. We zijn dus niet per se voorstander van convenience maaltijden of van het concept zelf koken, want binnen GGNet hebben we niet één smaak. Erg fijn dat we bij Huuskes alles kunnen bestellen wat we nodig hebben dat passend is voor onze uiteenlopende doelgroepen.” William en Geralt houden zich al jaren bezig met het eten en drinken voor patiënten op alle locaties van GGNet. Na jarenlang in de centrale keuken te hebben gewerkt gingen ze met een bak aan ervaring en culinaire kennis aan de slag als voedingscoach. Ofwel voedingsadviseur, zoals ze zelf ook wel zeggen. “We informeren en adviseren de voedings- en zorgteamassistenten over gezonde voeding en ondersteunen ze met het bestellen van de maaltijden en de bereiding ervan. In de toekomst willen we webinars en themamiddagen organiseren om de doorontwikkeling te stimuleren. Zo houden we onze voedingsvisie en ons voedingsbeleid in beweging.”
Eigen regie
“De laatste jaren is er veel gebeurd op het gebied van eten en drinken binnen GGNet” vertelt Geralt. “Het is heel fijn dat er zoveel in beweging is en dat gezonde voeding een belangrijke plaats heeft gekregen. Gezonde voeding draagt namelijk bij aan de fysieke en mentale gezondheid van patiënten.”
Wat ook bijdraagt aan de mentale gezondheid is dat patiënten, onder de juiste begeleiding, meehelpen met het koken of andere taken rondom de maaltijdvoorziening zoals tafeldekken en afwassen. “Dat we dat samen met collega’s bereikt hebben is voor ons wel een mijlpaal geweest en zeker geen gegarandeerd gegeven in de GGZ”, vertelt William trots. “Een mooi voorbeeld is de Forensisch Psychiatrische Afdeling (FPA) waar ze nu dagelijks zelf koken. We zien dat patiënten het fijn vinden om mee te doen in het dagelijkse reilen en zeilen. Daarnaast zijn ze tijdens het koken even niet bezig met hun behandelplan. Tevens heeft dit bij andere afdelingen geleid tot interesse om ook zelf te gaan koken.”
Maatwerk
“Ook helpen we voedingsassistenten met de menukeuzes”, vertelt Geralt. “Zo eten ze bij een afdeling voor 90% vegetarisch. Dit is vrij uitzonderlijk ten opzichte van de andere afdelingen binnen GGNet. Omdat het huidige ABCD menu van Huuskes hierin nu nog niet kan voorzien heb ik een eigen menu voor hen gemaakt zodat ook zij de keuze hebben uit vier verschillende maaltijden per dag. Door medewerkers zo goed mogelijk te begeleiden en faciliteren in hun werk op het gebied van eten en drinken, doen zij hun taken met plezier.”
Minder zout
“Op een aantal punten in het voedingsbeleid kunnen wij ook ‘meeliften’ met de ontwikkelingen van Huuskes”, vertelt William. “Zo dient er binnen GGNet extra aandacht te zijn voor het terugdringen van suiker- en zoutgebruik. Bij Huuskes is hier ook veel aandacht voor. Het zout in de soepen is sterk teruggebracht en zijn er grote stappen gezet in de reductie van het zout in veel verse vleesproducten en vleeswaren. Daarnaast zien we bij de maaltijden van Huuskes een Nutri-Score, waardoor bestellers op basis hiervan eenvoudige gezondere keuzes kunnen maken.”